ශ්‍රී ලංකාව යනු සුන්දර වෙරළ තීරයකින් වට වූ මනරම් දූපතකි. මෙම වෙරළ තීරය අපේ රටේ අනන්‍යතාවයේ මෙන්ම ආර්ථිකයේ ද ප්‍රධාන සාධකයකි. සංචාරක කර්මාන්තය, ධීවර කර්මාන්තය සහ අපගේ ප්‍රධාන නගර රැසක් මෙම වෙරළබඩ කලාපය මත යැපී පවතී. නමුත් අද වන විට, ගෝලීය දේශගුණික විපර්යාස (Climate Change) නමැති දැවැන්ත අභියෝගය අපගේ මෙම වටිනා සම්පතට සෘජුවම බලපෑම් කරමින් පවතී. මෙම ලිපියෙන් අප සාකච්ඡා කරන්නේ දේශගුණික විපර්යාස ශ්‍රී ලංකාවේ වෙරළබඩ තීරයට බලපාන ප්‍රධාන ආකාරයන් පිළිබඳවයි.
1. මුහුදු මට්ටම ඉහළ යාම සහ වෙරළ ඛාදනය
දේශගුණික විපර්යාසවල වඩාත්ම සෘජු හා භයානකම බලපෑම වන්නේ ගෝලීය උෂ්ණත්වය ඉහළ යාම නිසා ග්ලැසියර සහ අයිස් තට්ටු දිය වී මුහුදු මට්ටම ඉහළ යාමයි. ශ්‍රී ලංකාව වැනි දූපත් රාජ්‍යයකට මෙය බරපතල තර්ජනයකි.
- වෙරළ ඛාදනය (Coastal Erosion): මුහුදු මට්ටම ඉහළ යන විට, රළ පහර ගොඩබිමට වඩාත් තදින් කඩා වදින අතර, ස්වභාවික වෙරළ තීරය වේගයෙන් සෝදාගෙන යයි. මීගමුව, උණවටුන, හික්කඩුව සහ කළුතර වැනි ප්‍රදේශවල දැනටමත් මෙම තත්ත්වය දරුණු ලෙස අත්විඳිමින් පවතී.
- භූමිය අහිමි වීම: වෙරළ ඛාදනය පාලනය නොකළහොත්, වෙරළබඩ ප්‍රජාවන්ට ඔවුන්ගේ නිවාස සහ ඉඩකඩම් අහිමි වීමේ සැබෑ අවදානමක් පවතී. කොළඹ වැනි ඝනත්වයෙන් වැඩි නගර පවා පහත්බිම් ගංවතුර තර්ජනවලට මුහුණ දිය හැකිය.
2. සාගර පරිසර පද්ධති කෙරෙහි බලපෑම (කොරල් පර විනාශ වීම)
මුහුදු ජලයේ උෂ්ණත්වය ඉහළ යාම (Sea Surface Temperature Rise) අපගේ සාගර ජීවීන්ට මරු පහරක් එල්ල කරයි.
- කොරල් පර විරංජනය (Coral Bleaching): කොරල් පර යනු සාගරයේ “වැසි වනාන්තර” බඳුය. ඒවා මසුන්ට වාසස්ථාන සපයන අතර, වෙරළ තීරය රළ පහරින් ආරක්ෂා කරන ස්වභාවික බාධකයකි. මුහුදු ජලය උණුසුම් වන විට, කොරල් පර මත ජීවත් වන ඇල්ගී ඉවත් වී, කොරල් සුදු පැහැ ගැන්වී මිය යයි (විරංජනය). හික්කඩුව, පරෙවි දූපත වැනි ස්ථානවල කොරල් පර මේ වන විටත් විශාල විනාශයකට මුහුණ පා ඇත.
- ධීවර කර්මාන්තයට බලපෑම්: කොරල් පර විනාශ වීම යනු මත්ස්‍ය අස්වැන්න සෘජුවම අඩු වීමයි. මෙය අපගේ වෙරළබඩ ධීවර ප්‍රජාවගේ ජීවනෝපායට දැඩි ලෙස බලපායි.
3. අන්ත කාලගුණික සිදුවීම් (Extreme Weather Events)
දේශගුණික විපර්යාස යනු උෂ්ණත්වය ඉහළ යාම පමණක් නොවේ. එය කාලගුණික රටාවන් අස්ථාවර කරයි.
- ප්‍රචණ්ඩ කුණාටු සහ සුළි කුණාටු: අනාගතයේදී ශ්‍රී ලංකාව වටා මුහුදේ ඇතිවන කුණාටුවල තීව්‍රතාවය වැඩි විය හැක. මෙමගින් ඇතිවන ‘කුණාටු උදම්’ (Storm Surges) හේතුවෙන් වෙරළබඩ ප්‍රදේශ ක්ෂණිකව මුහුදු ජලයෙන් යටවිය හැකිය.
- හදිසි ගංවතුර: කෙටි කාලයක් තුළ අධික වර්ෂාපතනයක් ලැබීම (Flash Floods) වෙරළබඩ නගරවල ජල ගැලීම් තත්ත්වයන් නිතර ඇතිවීමට හේතු වේ. ගාල්ල, මාතර සහ කොළඹ වැනි ප්‍රදේශ මීට නිරන්තරයෙන් මුහුණ දෙයි.
4. ජල මූලාශ්‍ර ලවණීකරණය වීම (Salinization)
මුහුදු මට්ටම ඉහළ යාමේ තවත් අතුරු ප්‍රතිඵලයක් නම්, මුහුදු ජලය ගොඩබිම දෙසට කාන්දු වී භූගත ජල මූලාශ්‍ර (Groundwater) සමඟ මිශ්‍ර වීමයි.
- පානීය ජල ගැටලු: යාපනය අර්ධද්වීපය, කල්පිටිය සහ නැගෙනහිර වෙරළ තීරයේ බොහෝ ප්‍රදේශවල ළිං ජලය “කරදිය” රස වීමට මෙය ප්‍රධාන හේතුවකි. இதனால் පානීය ජලය සහ ගෘහස්ථ අවශ්‍යතා සඳහා පිරිසිදු ජලය සපයා ගැනීම අභියෝගයක් බවට පත්වේ.
- කෘෂිකර්මාන්තයට බලපෑම්: වෙරළබඩ ප්‍රදේශවල (උදාහරණයක් ලෙස කලපු ආශ්‍රිත) වී වගාව සහ අනෙකුත් බෝග සඳහා මෙම ලවණ මිශ්‍ර ජලය භාවිතා කළ නොහැකි වීමෙන් කෘෂිකාර්මික අස්වැන්න ද පහත වැටේ.
5. සමාජ-ආර්ථික බලපෑම්
මෙම සියලු පාරිසරික බලපෑම් අවසානයේ දැවැන්ත සමාජ-ආර්ථික ගැටලු බවට පරිවර්තනය වේ.
- සංචාරක කර්මාන්තය: අපගේ සංචාරක ආකර්ෂණයෙන් විශාල කොටසක් රඳා පවතින්නේ සුන්දර වෙරළ සහ කොරල් පර මතයි. වෙරළ ඛාදනය වීමෙන් සහ කොරල් මිය යාමෙන් මෙම කර්මාන්තය දැඩි අර්බුදයකට ලක්විය හැක.
- ජනතා අවතැන් වීම: වෙරළබඩ ප්‍රජාවන්ට තම නිවාස අහිමි වීම නිසා “දේශගුණික සරණාගතයින්” (Climate Refugees) ලෙස රට අභ්‍යන්තරයේ වෙනත් ප්‍රදේශ කරා සංක්‍රමණය වීමට සිදුවිය හැක.
- යටිතල පහසුකම්: වෙරළබඩ දුම්රිය මාර්ගය, ප්‍රධාන මහාමාර්ග (ගාලු පාර), වරායන් සහ සංචාරක හෝටල් වැනි තීරණාත්මක යටිතල පහසුකම් නිරන්තර අලුත්වැඩියාවන්ට හෝ නැවත ස්ථානගත කිරීම්වලට ලක් කිරීමට සිදුවනු ඇත.
අප කළ යුත්තේ කුමක්ද?
දේශගුණික විපර්යාස යනු හෙට දවසේ ප්‍රශ්නයක් නොව, අද අප අත්විඳිමින් සිටින යථාර්ථයකි. ශ්‍රී ලංකාවේ වෙරළ තීරය රැක ගැනීම අප සැමගේ වගකීමකි.
- අනුවර්තනය වීම (Adaptation): කඩොලාන (Mangroves) වැනි ස්වභාවික වෙරළ ආරක්ෂක පද්ධති නැවත වගා කිරීම, දේශගුණයට ඔරොත්තු දෙන යටිතල පහසුකම් ගොඩනැගීම සහ ජල කළමනාකරණය විධිමත් කිරීම.
- බලපෑම් අවම කිරීම (Mitigation): ගෝලීය උෂ්ණත්වය ඉහළ යාමට හේතු වන කාබන් විමෝචනය අවම කිරීම සඳහා පුනර්ජනනීය බලශක්ති (සූර්ය බලය, සුළං බලය) වෙත යොමු වීම.
පුරවැසියන් ලෙස, අපගේ වෙරළ තීරය පිරිසිදුව තබා ගැනීම, කොරල් පරවලට හානි නොකිරීම සහ මෙම ගෝලීය අභියෝගය පිළිබඳව දැනුවත් වීම අත්‍යවශ්‍ය වේ. අපගේ ‘ස්වර්ණමය වෙරළ තීරයේ’ අනාගතය රඳා පවතින්නේ අප අද ගන්නා තීරණ මතය.
